Op een druilerige dinsdagmiddag stap ik het huis binnen van Gerkje. Het eerste wat mij opvalt is het mooie uitzicht over de weilanden. Wat een prachtig uitzicht; als je bij zo’n uitzicht aan het aanrecht staat is dat geen straf.

Gerkje beaamt dat het uitzicht inderdaad prachtig is. En toch overwegen ze om te verhuizen. Nee toch……..waarom? Daar komen we vast tijdens dit gesprek nog wel op, is de reactie van Gerkje.

Zij en haar partner wonen hier sinds januari 2018 en sindsdien zijn we ook niet meer op vakantie geweest. Als je hier bent, ben je al op vakantie toch zegt Gerkje.

Ben je een geboren en getogen Friezin?

Nee, ik ben geboren in Trimunt. Een gehucht in Groningen op een boerderij waar ik met mijn ouders en mijn 5 broers en 4 zussen woonden.

Wat een groot gezin en wat een werk voor jouw moeder!

Ja, elke dertien maanden werd er een kind geboren. Toen zat er twee keer 1 1/5 jaar tussen en na 7 jaar kwam er nog een kind en snel daarop nog eentje. Ik was nummer 8. Mijn moeder heeft heel hard gewerkt. We hadden geen stromend water, er was geen elektrische tijd en natuurlijk geen gas. De was werd met de hand gedaan. En met 10 kinderen en een boerderij was dat echt een hele grote klus. Mijn moeder kookte de was in een hele grote wasketel op een stel dat met een butagasfles werd verwarmd. Op 25 november 1962 op zondagmorgen om 06.00 uur is de boerderij afgebrand; tot op de grond. Iedereen kwam goed de boerderij uit; ook onze beesten die op stal onder hetzelfde dak stonden. Alleen onze kat Sneeuwwitje met haar jongen hebben het niet overleefd.

We werden eerst bij familie en vrienden ondergebracht; daarna konden we in een klein boerderijtje wonen totdat onze boerderij weer was opgebouwd. Dat heeft 1 jaar geduurd. En toen hadden we waterleiding! Stromend water in huis, dus we hoefden niet meer water uit de put pompen. Maar elektrische tijd en gas nog niet. In 1972 kregen mijn ouders pas elektrische tijd na verhuizing van de boerderij.

Ik ben verbaasd, dus jij bent opgegroeid in een huis zonder elektriciteit. Ik kan mij dat amper voorstellen.

Gerkje schiet in de lach. Ach, als je zo opgroeit weer je niet beter. Als ik naar bed ging dan nam je een lantaarntje mee; brandde met een kousje met petroleum. Als je ging slapen dan deed je het uit. En water pompten we uit de put; dat was voor ons gewoon.

Ik heb Trimunt even opgezocht omdat ik er nog nooit van had gehoord. Het is een gehucht in het Westerkwartier. Dit vond ik o.a. op Wikepedia: Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er op Trimunt een radarstation gebouwd door de Duitsers. De bedoeling was dat deze vliegbasis Leeuwarden zou ondersteunen. De basis is echter niet voor het einde van de oorlog voltooid. De bunkers van deze basis staan nog in het ontginningsbos en zijn half in de grond weggezakt. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn tijdens de April-meistakingen in 1943 zestien bewoners van de nabijgelegen Haarsterweg op Trimunt standrechtelijk doodgeschoten. Daaronder een jongen van 13 jaar. Ter nagedachtenis aan hen is er een monument, omringd door 16 eiken opgericht op de plek waar de executies plaats hebben gevonden, waar ze nog elk jaar op 4 mei herdacht worden.

Trimunt werd tot 1985 doorsneden door de tramlijn Drachten - Groningen. Over het voormalige tracé loopt nu een fietspad.

Na de lagere school moest ze naar de huishoudschool. Gerkje vond er helemaal niets aan en ging naar de ULO. Zodra het kon ging ze van school en ging ze werken bij een boer. Deze boer was weduwnaar en had twee kinderen. Zij deed de huishouding en zorgde voor de kinderen.

Wat een verantwoordelijkheid voor zo’n jong meisje. Je was veertien/vijftien jaar oud!

Ach, is de reactie van Gerkje, het was toen gewoon zo. Niemand stond er bij stil dat het wel een hele verantwoordelijkheid was. Ik woonde ook bij de boer. Na verloop van tijd, in 1972, ging ik intern bij een gezin in Haren: daar deed ik ook de kinderen en de huishouding. Deze mensen ondersteunden mij in mijn wens om mij verder te ontwikkelen. Ik kreeg tijd om een LOI cursus te volgen voor doktersassistente en laborante. Toen ging ik werken als laborante in het ziekenhuis in Drachten. Dat heb ik met veel plezier gedaan.

In maart 1977 beviel ik van een dochter. Ik was een ongehuwde moeder; ik had wel een prima relatie met de vader hoor. Maar trouwen, dat hoefde niet voor mij. Ik hield van mijn onafhankelijkheid. Alleen het idee al dat je dan ook je achternaam in ging leveren. Dat vond ik raar. Ik was een Hijlkema en ik bleef een Hijlkema. Ook met een partner en een dochter. In 1982 kregen we een tweede dochter. De vader van mijn kinderen was veel weg. Hij werkte bij de seismologische dienst en dat was internationaal. Ik had grotendeels alleen de verantwoordelijkheid voor de opvoeding en verzorging van mijn kinderen.

Dat was voor die tijd toch wel bijzonder?

Dat klopt. Maar zoals ik al zei; ik was toen en ben nog een onafhankelijke vrouw die zelfstandig en in vrijheid haar beslissingen neemt. Ik hou wel rekening met anderen; maar uiteindelijk heb ik de sturing op mijn eigen leven. En daar hou ik van.

Waar woonde je toen?

Wij woonden in Drachten. En in deze tijd heb ik de avondmavo en de avondhavo gedaan. Ik wilde mijzelf verder ontwikkelen. Helaas kwam in 1985 een einde aan mijn relatie. We gingen “goed” uit elkaar en we kwamen co-ouderschap overeen. Dat was voor die tijd ook wel heel bijzonder. En dat is altijd goed gegaan. Natuurlijk was er wel eens wat. Maar ook nu nog, als er een kleinkind jarig is dan komen we gewoon allebei. Er is geen spanning en dat is heel fijn voor de kinderen. Ik zeg altijd, ik heb ooit zoveel van deze man gehouden dat ik ermee samenwoonde en kinderen kreeg. En als je dat in gedachten houdt, dan hoef je elkaar na een scheiding niet het leven zuur te maken. Dat is pas naar voor kinderen.

Ik ben het helemaal met je eens. Ging je toen weer in het ziekenhuis werken als laborante?

Nee, dat ging niet. Het werk van laboranten was heel erg veranderd. Het was grotendeels overgenomen door machines. Ik kon wel terugkomen maar dan moest ik een pittig bijscholingstraject volgen. Maar ik moest gewoon “de kost verdienen” en voor kinderen zorgen. Een bijscholing zag ik echt niet zitten. Ik heb hard gewerkt om het hoofd boven water te houden. In totaal heb ik 18 jaren alleen gewoond met de beide meiden.

Je hebt hard gewerkt, wat heb je gedaan?

Na de havo heb ik nog een cursus gevolgd om administraties goed te kunnen doen. In 1990 kreeg ik een baan bij de toenmalige Friese Poort. Daar heb ik in totaal 12 jaren gewerkt en dat was heel leuk. Er werd een nieuwe afdeling opgezet; vanuit die afdelingen werden bijscholingen gegeven aan medewerkers van bedrijven in Friesland. Dit was zo leuk. De baan was 4 dagen in de week en ik heb dat overlegd met de beide dochters. Ik werkte toen veel in huishoudens maar was wel thuis voor de kinderen. Met een reguliere baan van 4 dagen in de week waren zij wel vaker alleen. Maar zij vonden dat prima; ook omdat ik meer ging verdienen en er meer leuke dingen gedaan konden worden. Gerkje moet er breeduit om glimlachen terwijl ze dit vertelt. In 1999 heb ik een huis gekocht; in mijn eentje van mijn eigen inkomen. Daar ben ik best trots op.

Dat mag je ook zijn! Maar hoe ging het verder. Je woonde met jouw twee dochters in een eigen huis in Drachten en je had een leuke baan bij het Friese Poort. En toen? Hoe kwam je hier terecht in Akkrum met een nieuwe levensgezel?

In 2002 kwam ik Ton tegen; in april. Het was geen liefde op het eerste gezicht, geen bliksem die insloeg. Maar het voelde alsof ik deze man al kende; zo vertrouwd en zo vanzelfsprekend. Het stadium dat je na een verliefdheid, als het goed is, bereikt: vertrouwd en houden van. Dat had ik direct met Ton en gelukkig was dat wederzijds. Hij woonde in de Achterhoek en de knoop werd gauw doorgehakt: we kochten een huis in Ruurlo en in 2002 woonde in daar samen met Ton.

Ging je toen weer als laborante aan het werk?

Nee, dat ging niet meer he door alle veranderingen. Mijn hele leuke baan bij het Fries Poort had ik opgezegd en zo gauw kreeg ik niet een vergelijkbare baan. Ik ging gewoon aan het werk in de thuiszorg. Handen laten wapperen! Daar werd ik al wel vrij snel leidinggevende maar door een reorganisatie kreeg ik in 2015 ontslag. In die tijd werd Ton ziek.

Hoe kwamen jullie dan in Friesland terecht?

Ik had natuurlijk veel familie in Friesland. Met een tourcaravan waren wij best veel in Friesland. We hadden ook een sloepje. In 2012 stonden wij op de camping ’t Drijfveer en we voeren met ons sloepje toen we een stacaravan zagen. “Als deze te koop komt, gaan we deze kopen”. En geloof het of niet, heel snel kwam deze te koop. En dan spreek ik over het jaar 2012. Toen Ton ziek werd en ik reorganisatieontslag kreeg was het tijd om eens goed na te denken over het leven. We besloten dat we naar Friesland wilden verhuizen. We vroegen de gemeente of wij, in afwachting van een huis, tijdelijk in de caravan mochten wonen. Dat mocht. In de winter “logeerden” we in Terherne want dan werd het water afgesloten. Er kwam nieuwbouw in Akkrum en we werden ingeloot voor een huis. In januari 2018 zijn we hier komen wonen.

Ben je nu thuis in Akkrum?

Ja hoor, Ton doet vrijwilligerswerk op het pontje in Terherne en ik ben gastvrouw in De Doarpskeamer. Een buurtgenoot van mij, Janny Bijlsma, werkte als gastvrouw in De Doarpskeamer en vroeg of dat niet iets voor mij was. Dat vond ik wel een leuke manier om kennis te maken met meer mensen in Akkrum. Nu zijn we samen één keer in de maand op donderdagochtend gastvrouw. Heel gezellig maar ook heel fijn om dit samen te doen. We vullen elkaar aan en vangen elkaar op als één van ons niet kan.

En dan toch verhuizen, want dat zei je toen ik binnenkwam.

Ja, dat klopt. Het heeft geen haast maar dit huis heeft teveel ruimte op de bovenverdieping. Dat was handig toen de 7 kleinkinderen nog kwamen logeren.

Zeven kleinkinderen tegelijkertijd!!!

Ja zeker. Ze kwamen als een grote bende tegelijkertijd logeren. Ze vermaakten elkaar. Maar we deden ook veel spelletjes met elkaar: kaarten, sjoelen en zelfs pokeren met echte fiches. Het was altijd heel gezellig met de hele club om de tafel. En natuurlijk zorgden wij voor eten en drinken. Maar de oudste is nu 21 en de jongste is 12. Zij hebben nu hun eigen dingen in het weekend. Dus de slaapkamers boven zijn niet meer allemaal nodig. Een appartement met alles gelijkvloers is gewoon handig.

Het was een hele gezellige ontmoeting. Gerkje is een vrouw die bewuste keuzes heeft gemaakt. Keuzes vooruitlopend op maatschappelijke ontwikkelingen zoals ongetrouwd kinderen krijgen, haar eigen naam hield, jezelf door ontwikkelen en regie houden op het eigen leven. Een onafhankelijke vrouw die in alle vrijheid haar eigen beslissingen neemt en daar vervolgens ook voor staat.